Badania osobowości – czy odzwierciedlają rzeczywisty obraz człowieka?

8 czerwca, 2021



Analiza na przykładzie darmowych testów osobowości – część I

Człowiek posiada wrodzoną ciekawość, która sprawia, że nieustannie się rozwija. Chętnie zdobywa wiedzę o otaczającym go świecie, ale z podobnym zainteresowaniem dowiaduje się rzeczy o sobie samym. Jednym z fundamentów determinujących to jakie zachowania i postawy reprezentuje człowiek jest osobowość, która stanowi względnie stały w czasie zestaw cech psychofizycznych, dyspozycji i właściwości, determinujący sposób w jaki jednostka działa i jak postrzega otaczające ją środowisko. Osobowość związana jest więc bezpośrednio z działaniami, postrzeganiem i potrzebami człowieka w każdym z wymiarów życia. Należy również zaznaczyć, że osobowość jest bardzo złożona i wielowymiarowa, a wszystkie składające się na nią cechy występują w różnym natężeniu, co sprawia, że wręcz niemożliwe jest odnalezienie dwóch osób o jednakowym charakterze. Warto więc zdawać sobie sprawę z istotności tego konstruktu i jego ogromnej sile wpływu na człowieka.

Fakt, że każdy człowiek jest w pewien sposób unikatowy, powoduje zwiększające się zainteresowanie narzędziami, które badają ludzką osobowość. Testy psychologiczne to narzędzia, które tworzone są do celów diagnostycznych, by chociażby dokonywać oceny zachowania osób, poznawać ich cechy, czy  umiejętności. Można z nich korzystać w celu samopoznania się tak, aby móc przewidzieć to jak człowiek zachowa się w określonych sytuacjach i jakie emocje będą mu towarzyszyć. Współcześnie do badania osobowości stosuje się tzw. kwestionariusze samo opisowe, w których jednostka odpowiada na pytania dotyczące jej zachowań, uczuć, czy też myśli. Forma udzielania odpowiedzi może być różna. W części testów badany wskazuje, czy dane stwierdzenie jest prawdziwe, czy fałszywe, w innych należy ocenić nasilenie występowania określonej cechy.

Testy osobowości są z pewnością przydatnym narzędziem w pracy HR-owca, ale także managera. Należy jednak pamiętać, że stanowić powinny one dodatkowy element w pracy z ludźmi, a nie kluczowy. Pierwsze pytanie, które powinniśmy sobie zadać wybierając test osobowości, to jaki jest cel takiego badania. O ile, w ramach rozluźnienia, chęci poznania siebie, mamy szeroki wybór narzędzi, to jeśli naszym celem jest użycie testu np. w procesie rekrutacyjnym i podejmowanie na podstawie jego wyników decyzji, powinniśmy rozważnie wybierać narzędzie korzystając z metod psychometrycznych. W pierwszej z opisanych sytuacji test osobowości może być ciekawym urozmaiceniem warsztatów, czy sposobem dzięki, któremu zespół może wzajemnie się poznać i zrozumieć. W drugiej z sytuacji, jedynym słusznym wyborem jest skorzystanie z przygotowanych przez specjalistów z dziedziny metod badawczych, które są w procesie walidacji i możemy potwierdzić ich rzetelność. 

Czy badania osobowości można wykonać bez kosztowo? Oczywiście, że można. Obok testów płatnych, istnieją również darmowe ogólnodostępne w sieci. W niniejszym artykule skupiono się na bezpłatnych badaniach osobowości, z których część jest dostępna w polskiej wersji językowej, a inne w wersji polsko-angielskiej. Szczegółowe opisy dwóch testów osobowości Enneagram oraz CVP Dębowskiego przeczytacie w pierwszej części niniejszego artykułu poniżej.

Enneagram (z greckiego ennea – dziewięć, gram – znak)

System testu oparty jest na planie dziewięcioramiennej gwiazdy i dzieli ludzi na 9 typów osobowości. Są to kolejno: perfekcjonista, dawca, zdobywca, indywidualista, obserwator, lojalista, entuzjasta, wojownik i mediator. Każdy z nich jest charakterystyczny w działaniu i cechują go określone relacje z innymi typami. Test składa się z 36 pytań-stwierdzeń związanych z zachowaniem badanego w różnych sytuacjach życia codziennego, jego preferencji, czy oczekiwań.

Odpowiadając na każde pytanie składające się z dwóch stwierdzeń należy wybrać jedną z pięciu możliwości. Podczas udzielania odpowiedzi najlepiej kierować się sytuacjami, które mają miejsce najczęściej. Zachowania sporadyczne zacierają obraz wyniku końcowego, podobnie jak odpowiedzi typu „nie wiem”, które można zastosować w przypadku braku znajomości odpowiedzi na dane pytanie. Wypełnienie testu nie powinno zająć więcej niż 10-15 minut. Jako warunek przystąpienia do badania należy podać imię, płeć, rok urodzenia oraz liczbę rodzeństwa. Po zakończeniu testu można podać adres e-mail i otrzymać skróconą wersję wyników na własną skrzynkę lub zapoznać się z wynikami bezpośrednio na stronie. 

Główne typy osobowości autora artykułu to typ 9 – mediator oraz podtyp osobowości 2 – dawca. Mediatorzy to osoby wrażliwe na otoczenie i pozytywnie do niego nastawione. Aktywnie słuchają i chętnie pomagają, ale nie lubią, jak jest to wykorzystywane. Z kolei dawcy to osoby, traktujące świat, jak wielką rodzinę, której mogą służyć i pomagać. Lubią, jak ich praca jest doceniana, częściej skupiają się na cudzych problemach, zapominając o sobie. Krytykę znoszą w miarę dobrze, ale preferują  przekazanie jej w formie łagodnej. 

Na stronach internetowych prezentujących osobowości Enneagramu znajdują się bardzo szczegółowe informacje o wszystkich typach osobowości. Oprócz opisów przeczytać można także, jak postępować z danym typem osobowości, co jest trudne w kontaktach z nim oraz jakie cechy pozytywne posiada. Warto też zapoznać się z informacjami, jak mogą wyglądać związki każdego typu osobowości z innymi typami. Związki te dotyczą zarówno podłoża partnerskiego, przyjacielskiego, jak i zawodowego. Opisy związków mogą być wykorzystane przez pracodawców w trakcie budowania zespołów, czy w pracy z nimi. Dzięki badaniu Enneagram możliwe będzie właściwe interpretowanie zachowań poszczególnych jednostek w zespole, ale także interakcji pomiędzy poszczególnymi jego członkami. 

Enneagram to test najbardziej kontrowersyjny spośród pozostałych opisanych w artykule. Mimo tego, że jest popularny, to w wielu środowiskach spotyka się z zarzutami pseudonaukowości z powodu braku potwierdzonej wiarygodności. Jednakże istnieją też przesłanki pozwalające uznać trafność wyników tego testu. Helen Palmer dowiodła, że osoby badane Enneagramem co kilka lat, w znacznej części otrzymują te same wyniki. Mimo podzielonych zdań na temat Enneagramu, test warto wykonać, chociażby po to, by porównać wyniki z innymi metodami.

Test osobowości CVP Dębowskiego (Change Value Process)

Test skonstruowany jest w oparciu o kwestionariusz temperamentu Florence Littaue. Rezultaty badania opisane są z użyciem czterech grup temperamentnych, do których należą: towarzyski (żółty) sangwinik, energiczny (czerwony) choleryk, perfekcyjny (niebieski) melancholik oraz spokojny (zielony) flegmatyk. 

Test CVP składa się z 2 etapów, w których odpowiedzieć należy łącznie na 70 pytań. Pierwszy etap to 30 pytań, w których wykonujący badanie określa, jak reaguje na różne sytuacje życiowe. Na każde pytanie można wybrać jedną z 3 odpowiedzi:

  • Tak – gdy badany zgadza się, ze stwierdzeniem, 
  • Nie – gdy się nie zgadza, lub 
  • Oba, jeżeli czasami w danej sytuacji postępuje w dany sposób, a innym razem zupełnie inaczej. 


Po udzieleniu odpowiedzi na wszystkie pytania od razu można przejść do etapu drugiego.

Drugi etap testu CVP ma odmienny charakter. Każde z 40 stwierdzeń należy zakończyć jednym z 4 przedstawionych słów. Może zdarzyć się, że żadne ze słów nie będzie pasować do badanego, wtedy trzeba wybrać to najbliższe prawdy. Na wykonanie tego testu należy przeznaczyć około 15-20 minut. Po zakończeniu badania wyniki można otrzymać na skrzynkę pocztową po podaniu imienia, adresu e-mail oraz numeru telefonu, a także wyrażeniu zgody na otrzymanie e-mailem wyników oraz materiałów promocyjnych.

W wiadomości e-mail przesłanej po wykonaniu testu CVP, znaleźć można link do wyników zamieszczonych na stronie autora testu. W przypadku tego badania, wyniki przedstawione są w formie graficznej i pokazują temperament, typ psychologiczny oraz typ osobowości badanego. Wyniki tego testu nie zawierają długiego opisu, aby uzyskać więcej informacji na temat własnej osobowości, autor badania proponuje skorzystanie z odpłatnych analiz. 

Wskazane w wynikach testu CVP typy osobowości opisane są bardzo szeroko w literaturze psychologicznej. Pojęcie czterech temperamentów występuje w nauce od starożytności i cały czas budzi zainteresowanie ludzi żyjących współcześnie. Należy pamiętać, co też obrazują wyniki testu autora artykułu, że człowiek nie ma jednego wyłącznego typu osobowości, jeden z typów może być co najwyżej dominującym.

Powyżej zaprezentowana została szczegółowa analiza dwóch darmowych testów badających ludzką osobowość: Enneagramu oraz Testu osobowości CVP Dębowskiego. W drugiej części artykułu przeczytacie charakterystykę dwóch kolejnych testów.

źródło:

Tekst :
Artur Dzięgielewski Partner Redakor Ludzie z Charakterem, twórca HR Pogotowie we współpracy z Dagmara Dolata

redakcja@acpartnerzy.pl